Salonlezingen

Thema's

Donderdag 11 september
‘Wat je zoekt, zoekt jou’, door Kader Abdolah

Fysicus en fabrieksdirecteur Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani (Iran, 1945) droomde ervan om schrijver te worden. Om te kunnen publiceren onder strenge censuur in opeenvolgende dictaturen, en uit respect voor twee geëxecuteerde vrienden, nam hij de schrijversnaam Kader Abdolah aan. Onder die naam werd hij na zijn vlucht naar Turkije en daarna Nederland een bekende en geliefde schrijver in het Nederlands.

Kader Abdolah verwierf grote bekendheid met boeken als ‘Het huis van de moskee’ en ‘De reis van de lege flessen’. In zijn laatste boek ‘Wat je zoekt, zoekt jou’ (2022) dook hij in het leven en werk van de dertiende-eeuwse Perzische mysticus en dichter Rumi. Hij schreef een novelle over het leven van Rumi, vertaalde zo'n negentig gedichten en vijftig verhalen.

Rumi is een Perzische mysticus en misschien wel de breedst gelezen dichter ter wereld. Zijn oeuvre, dat intussen zo’n achthonderd jaar oud is, blijft beroeren. Dat heeft wellicht veel te maken met zijn wereldbeeld als soefi. Rumi was ervan overtuigd dat de bron van metafysische waarheid in jezelf ligt, en dat onder andere de liefde een weg ernaartoe is. Rumi’s poëzie kijkt dan ook vooral naar binnen, en dat is tijdloos en overstijgt culturele en religieuze grenzen.

Donderdag 18 september
‘Heb jij talent voor extase?’, door Michiel Van Elk

Hoe komt het dat sommige mensen wél regelmatig momenten van extase lijken te ervaren, terwijl andere mensen dit nooit lijken te kunnen, hoezeer ze ook hun best doen? Zijn sommige mensen gevoeliger voor dit soort ervaringen dan anderen? Waar komen deze religieuze en spirituele ervaringen vandaan? Op deze en andere vragen wordt door Michiel van Elk ingegaan aan de hand van recent wetenschappelijk onderzoek ingegaan.

Michiel van Elk is neurowetenschapper en hoofddocent aan de Universiteit van Leiden binnen de cognitieve psychologie. Zijn onderzoek focust op veranderde staten van bewustzijn, die opgewekt worden door bijvoorbeeld meditatie, sensorische deprivatie of psychedelica. In deze lezing benadert Michiel van Elk deze vragen vanuit een wetenschappelijke invalshoek.

Van Elk groeide op in een pinkstergemeente in de buurt van Amsterdam, waar hij al op jonge leeftijd kennis maakte met religieuze en extatische ervaringen. Met ‘Extase. Over de Godhelm en andere religieuze experimenten’ (2017) schreef hij een nuchter en persoonlijk boek over het nut van spiritualiteit. Steeds meer mensen ontdekken door middel van geestverruimende middelen een hogere realiteit. Sommige gelovigen horen letterlijk de stem van God. Anderen verliezen het besef van tijd en ruimte tijdens een meditatietraining. Aan de hand van recent wetenschappelijk onderzoek laat ‘Extase’ zien dat de mens een diepgewortelde aanleg heeft om religie te ervaren én dat dit allerlei voordelen biedt.

Donderdag 25 september
‘Werd extase een massafenomeen door XTC?’, door Persis Bekkering

Hoe kreeg extase een plek binnen de rave-cultuur? De ravende massa lijkt op zoek naar extase en andere gedeelde rituelen, die een plaats krijgen in de nachtclub. Welke rol speelt de gelijknamige drug hierbij? Persis Bekkering, niet alleen romanschrijver maar ook essayist en recensent, verkende in haar roman ‘Exces’ (2021) de geschiedenis van de ravecultuur. Haar proza neemt je mee naar het Berlijn van de jaren 90 en het New York van de vroege nillies, waar de dansvloer als centrale plek voor ontlading en ontregeling fungeert.

Persis Bekkering debuteerde met de roman ‘Een heldenleven’ (2018), die werd genomineerd voor de ANV Debutantenprijs (shortlist). Ze schrijft essays, columns, interviews en literaire kritiek voor onder andere NRC Handelsblad, De Gids en Mister Motley. Haar werk bestrijkt een breed cultureel spectrum, waaronder literatuur, beeldende kunst en de podiumkunsten, en werpt een kritische blik op hedendaagse politieke en maatschappelijke discussies. Haar boek ‘Exces’ is een boeiende vertelling op het repetitieve ritme van techno. Een even uitdagende als melancholische roman over het afscheid van de toekomst in een heden dat permanent in crisis is, en een ode aan de ravebeweging, als laatste echo van de utopieën van de twintigste eeuw.

Donderdag 02 oktober
‘Religieuze extase in de 20ste eeuw: mirakel of hysterie?’ door Tine Van Osselaer

Vanaf het begin van de 19de eeuw tot het midden van de 20ste eeuw werden honderden extatische ervaringen (veelal van vrouwen) opgetekend. Bij deze ‘nieuwe mysticae’ was het ontvangen van de sitgmata voor gelovigen hét bewijs van de authenticiteit van hun religieuze ervaring. Tegelijkertijd was de beschuldiging van hysterie nooit veraf. Tine Van Osselaer richt zicht tijdens deze lezing op deze gestigmatiseerden, en hoe hun ervaringen beïnvloed door een heropleving van het miraculeuze en een toegenomen medicalisering.

Tine Van Osselaer is hoofddocent in de geschiedenis van spiritualiteit, devotie en mystiek aan het Ruusbroecgenootschap. Haar onderzoek richt zich op religie en gender, religie en geneeskunde, de geschiedenis van emoties en, meer recent, de mediatisering van religie en de geschiedenis van pijn.